Najpopularniejsze drzewa liściaste rosnące w Polsce

Polska należy do krajów, które zaskakują obecnością wielu atrybutów środowiska przyrodniczego. Jednym z nich są z pewnością lasy liściaste, które tworzą bogate zbiorowiska z różnymi gatunkami roślin. Sprawdź w poniższym artykule, jakie są najpopularniejsze rodzime drzewa liściaste w Polsce. 

Drzewa liściaste, według nazwy, mają szerokie, płaskie liście, które są odmienne od łusek i igieł drzew iglastych. Wytwarzają kwiaty, z których po zapyleniu tworzą się nasiona. Większość drzew liściastych gubi na zimę swoje liście. 

Najpopularniejsze rodzime drzewa liściaste

W Polsce rośnie dużo gatunków drzew liściastych. Niektóre występują w większej liczbie np. na południu kraju, a na północy są rzadziej spotykane. Są też takie, które możemy spotkać licznie niezależnie od tego, gdzie pojedziemy. Jednak grupa tych, które są znane właściwie wszędzie jest naprawdę spora. 

Do najpopularniejszych drzew liściastych w Polsce należą:

• Dąb,
• Buk,
• Klon,
• Brzoza,
• Jarząb,
• Czeremcha,
• Jabłoń,
• Olcha,
• Grab,
• Topola,
• Głóg,
• Lipa,
• Wierzba,
• Wiąz,
• Wiśnia,
• Jesion.

Dąb

Dąb szypułkowy

Dąb to drzewo liściaste z rodziny bukowatych. W Polsce jest pospolity zarówno rosnący dziko, jak i w uprawie. Opisano ponad 600 gatunków dębów na całym świecie. Wszystkie dęby są wiatropylne, a ich owoce to żołędzie. Dąb jest drzewem osiągającym wysokość od 30 do 40 metrów. Jego korona jest nieregularna, a u młodych drzew bardziej kulista. Liście pojedyncze, długości około 12 cm. Dąb jest rośliną długowieczną. Wymaga stanowiska słonecznego i preferuje gleby świeże, żyzne i wilgotne. Jest gatunkiem mrozoodpornym. Doskonałe drzewo alejowe i parkowe. Można je również sadzić w dużych ogrodach jako soliter lub formować. Z pewnością znajdzie zastosowanie w dużych ogrodach przydomowych, miejskich i leśnych.

Buk

Liście buka pospolitego

Buk zwyczajny jest drzewem rozpowszechnionym prawie na całym obszarze Europy. W Polsce występuje na południu oraz na południowym zachodzie, a poza tym liczne jego odmiany można spotkać w ogrodach i parkach. Podobnie do dębu, buk zwyczajny osiąga wysokość od 30 do 40 metrów po wielu latach. Zdobią go pojedyncze, ząbkowane liście o długości 5 do 10 centymetrów. Roślina wieloletnia najlepiej rosnąca na stanowiskach zacienionych, ale można śmiało ją sadzić również w półcieniu i słońcu. Buki można spotkać w różnych typach lasów składających się z roślin liściastych. Sadzonki polecamy do ogrodów każdego typu. Buk może być oryginalnym wyborem na żywopłot liściasty lub szpaler.

Klon

Klon zwyczajny

Gatunek pospolity w Polsce na całym niżu oraz niższych rejonach górskich. Można go spotkać w parkach, ogrodach domowych, skwerach i alejach wzdłuż ulic. Klon zwyczajny osiąga wysokość 25 metrów, a jego korona jest gęsta i kulista. Liście pojedyncze, długości 10 - 15 centymetrów, pięcio lub siedmioklapowe. Roślina preferuje stanowiska półcieniste i słoneczne. Najlepiej sadzić go na glebach świeżych, chodź rosnąć będzie również na gliniasto-piaszczystych. Dobry wybór do ogrodów miejskich, dużych, nowoczesnych i nieregularnych, projektowanych w duchu naturalizmu. Ciekawostką może być fakt, że młode liście klonu można smażyć w cieście naleśnikowym, tworząc tym samym smaczną, słodką przekąskę.

Brzoza

Liście brzozy brodawkowatej

Brzoza brodawkowata jest gatunkiem pospolitym na terenie całego kraju. Roślina wieloletnia, preferująca stanowiska słoneczne. Osiąga wysokość od 10 do 20 metrów. Doskonałe drzewo do nasadzeń na terenach piaszczystych i nieużytkach. Jej cechą charakterystyczną jest biała kora w młodym okresie wzrostu, a w późniejszych latach gruba i popękana, również z domieszką bieli. Popularna roślina z właściwościami leczniczymi. Przede wszystkim można się spotkać z wykorzystaniem jej liści na napary ale również powszechnie znany na różne dolegliwości jest sok z brzozy. Brzozy to również drzewa o właściwościach energetycznych, stąd zwyczaj ich “przytulania”.

Jarząb

Owoce jarzębu pospolitego

Najbardziej znanym wyróżnikiem tego niesamowicie ozdobnego drzewa są czerwone owoce wykorzystywane w kuchni, ale także stanowiące wartość dekoracyjną. Owoce jarzębów po odpowiedniej obróbce są doskonałe na nalewki, konfitury i dżemy. Jarząb pospolity osiąga wysokość do 15 metrów. Jego kora jest jasna i gładka, a kwiatostany łączą się w kolorowe baldachy. Owoce są barwy czerwonej lub pomarańczowej. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i półcienistych oraz na glebach żyznych, gliniastych, przeciętnych ogrodniczych. Jarząb pospolity jest rodzimym drzewem liściastym, które dobrze będzie wyglądać w każdym rodzaju ogrodu, nasadzeniach miejskich i parkach.

Czeremcha

Czeremcha pospolita

Drzewo pospolite w Polsce na niżu i niższych lokalizacjach górskich. Osiąga wysokości do 15 metrów. Falowane blaszki liściowe, kwiaty białe, a owoce początkowo czerwone, następnie czarne. Czeremchy będą dobrze rosły na stanowiskach częściowo zacienionych i słonecznych, prawie na każdym rodzaju gleby, ale najlepiej na dość wilgotnych. Kwitnie w okolicy kwietnia i maja. Znakomicie prezentuje się w ogrodach naturalistycznych, a także na nasadzeniach leśnych. Z owoców czeremchy można wykonywać wiele przetworów takich jak nalewki, soki, konfitury, dżemy. Mają bardzo duże stężenie witaminy C, potas, cynk i są smaczne.

Jabłoń

Liście jabłoni dzikiej

Jabłoń dzika jest kolejnym drzewem liściastym, które pospolicie występuje na terenie Polski. Jest jedyną jabłonią, która w naszym kraju rośnie dziko. Roślina wieloletnia. Najlepiej rośnie na glebach żyznych, zasadowych. Jest odporna na mrozy i susze. Można ją spotkać na obrzeżach lasów i w dolinach rzek. Dorasta do 10 metrów wysokości, a jej korona jest rozłożysta. Charakterystyczny owoc typu jabłko zawiera od 5 - 10 brązowych nasion. Owoce jabłoni dzikiej mają niewielkie rozmiary i cierpki smak, przez co są rzadko wykorzystywane w porównaniu do popularnych jabłoni owocowych. Najlepiej zbierać je po pierwszych przymrozkach, w czasie jesieni. 

Olcha

Liście olchy czarnej

Drzewo dorastające nawet do 30 metrów wysokości. Bardzo często można ją spotkać między innymi dziko rosnącą w lasach łęgowych. Olsza czarna jest drzewem, które wzbogaca glebę w azot, rośnie najlepiej na glebach wilgotnych o odczynie obojętnym. Charakterystyczna dla rośliny jest spękana, czarna kora, bardzo rozłożysta korona oraz czerwonawe zimą “kotki”. Każda część rośliny działa antyseptycznie, moczopędnie, przeciwbólowo i przeciwkrwotocznie. Okłady z naparu wykonanego z liści olszy czarnej leczą różnego rodzaju pęknięcia skóry. Polecana do ogrodów wodnych, bagiennych, do rekultywacji biologicznych i nasadzeń naturalistycznych. Często można ją też spotkać w parkach i miastach.

Grab

Grab pospolity

Drzewo rozpowszechnione w całej Europie, a w Polsce bardzo często występuje na niżu. Jest popularną rośliną ozdobną, którą można spotkać w parkach, miastach, dużych ogrodach i nasadzeniach związanych z rekultywacją terenu. Osiąga wysokość od 10 do 20 metrów, a jego gęsta i bardzo mocno zagęszczona korona jest jedną z cech charakterystycznych. Roślina wieloletnia, najlepiej rosnąca na glebach żyznych i świeżych. Grab pospolity jest polecany na żywopłoty liściaste. Preferuje gleby gliniaste, a także piaszczysto-gliniaste. Można go spotkać w lasach mieszanych i liściastych. Co ciekawe, w przeszłości drewno pochodzące z grabów wykorzystywano do budowy kół młyńskich, a obecnie jest budulcem, z którego robi się niektóre elementy pianin, pałeczek perkusyjnych i fortepianów. 

Topola

Topola czarna

Topola czarna, zwana inaczej nadwiślańską to drzewo, które osiąga wysokość od 20 do 30 metrów wysokości. Charakteryzuje się szeroką i rozłożystą koroną oraz ciemnobrązową, spękaną korą. Jest gatunkiem dwupiennym, posiadającym kwiaty zebrane w długie kwiatostany (“kotki”). Męskie są koloru czerwonego, a żeńskie zielonobrązowe. Owoce znajdują się w torebkach. Topole lubią światło, więc najlepiej sadzić je na stanowiskach słonecznych, lub w półcieniu. Preferuje gleby żyzne, piaszczyste, wilgotne i dobrze zaopatrzone w składniki pokarmowe. Najczęściej naturalnie występuje w lasach łęgowych i nad rzekami. Wykorzystywana jako drzewo ozdobne w parkach i ogrodach.

Głóg

Owoce głogu

W Polsce pospolity jest zarówno głóg jednoszyjkowy, jak i dwuszyjkowy. Obie rośliny posiadają owoce, które są wykorzystywane w kulinariach. Są owadopylne i miododajne. Bardzo obfite w witaminę C, B, A, kwasy organiczne, flawonoidy i taninę. Z głogu można zrobić miód, zupę, nalewki, soki, wina oraz inne przetwory. Preferuje stanowiska ulokowane w świetle lub w półcieniu. Gleba dla głogu powinna być żyzna, wilgotna, o odczynie kwaśnym do zasadowego. Interesujący gatunek, który bardzo dobrze sprawdzi się w ogrodach leśnych, miejskich, chińskich i nieregularnych. Walorem dekoracyjnym głogu są atrakcyjne, białe kwiaty. Dorasta do 4 metrów.

Lipa

Liście lipy drobnolistnej

Lipa drobnolistna występuje pospolicie na terenie całego kraju. Osiąga wysokość od 20 do 30 metrów. Posiada jasnożółte drobne kwiaty o przyjemnych zapachu. Owocem lipy jest gładki, kulisty orzeszek, który długością nie przekracza 8 milimetrów. Lipy należą do roślin miododajnych. Naturalnie występuje w lasach mieszanych, dębowo-grabowych, łęgowych, w dolinach górskich, a także na skalistych zboczach. Roślina preferująca podłoża żyzne, próchnicze oraz stanowiska półcieniste. Lipa drobnolistna pięknie kwitnie w okresie czerwca i lipca i jest spotykana również w nasadzeniach ozdobnych w ogrodach przydomowych, parkach i miastach.

Wierzba

Wierzba

Wierzby to bardzo pospolite drzewa liściaste w Polsce. Północny wschód kraju i niż są zdominowane przez wierzbę białą, a z kolei wierzba iwa pojawia się na wszystkich obszarach kraju. Wierzba jest rośliną wieloletnią i mało wymagającą pod względem żyzności gleby i jej wilgotności. Wierzbę można wykorzystać przy tworzeniu żywopłotów i szpalerów, ale również jako rosnąca pojedynczo będzie wyróżniać się w ogrodach domowych, parkach i nasadzeniach miejskich. Oba gatunki posiadają właściwości lecznicze, a najczęściej wykorzystywanym surowcem jest ich kora, którą pozyskuje się z dwu i trzyletnich gałęzi wczesną wiosną. Nalewki i napary z wierzbowej kory są polecane przy przeziębieniach i grypie, ale również pomagają w dolegliwościach reumatycznych, niestrawnościach żołądka i zapaleniach przewodu pokarmowego. Napary można też używać naskórnie w postaci okładów przy różnych schorzeniach, a także do płukania gardła i jamy ustnej w stanach zapalnych.

Wiąz

Faktura liści wiązu

W Polsce rośnie na terenie całego kraju, głównie na nizinach. Wiąz pospolity (Wiąz polny) dorasta do 25 metrów i jest rośliną o pokroju stożkowym. Dobrze radzi sobie na glebach suchych, wilgotnych, o odczynie obojętnym, zarówno w pełnym słońcu, jak i na stanowiskach znajdujących się w półcieniu. Kwitnie w marcu i kwietniu, tuż przed rozwojem liści. Wiązy warto sadzić w dużych ogrodach przydomowych jako solitery (rosnące pojedynczo), można je takżę wykorzystywać w nasadzeniach miejskich, w ogrodach nowoczesnych i nieregularnych, ponieważ nie są zbyt wymagającymi gatunkami.

Wiśnia

Wiśnia

Wiśnia dzika (ptasia) jest drzewem dorastającym do 10 - 20 metrów wysokości. Posiada szeroką koronę i czerwonobrązową, często błyszczącą korę. W Polsce dziko rosnąca głównie na południu kraju. Jej odmiany wykorzystuje się w uprawie jako drzewa owocowe. Pojawia się w lasach liściastych i mieszanych, preferuje gleby świeże i umiarkowaną ilość światła słonecznego. Owoce są smaczne i gotowe do jedzenia zaraz po zerwaniu z drzewa, dlatego w mniejszej ilości tworzy się z nich konfitury i inne przetwory. Świeży wiśniowy sok oczyszcza organizm z toksyn, a stosowany zewnętrznie działa na skórę ujędrniająco, a nawet wygładzająco. Z pewnością wiśnia ptasia będzie dobrym wyborem do ogrodu osób lubiących dobre owoce.

Jesion

Jesion wyniosły

Obecny w Polsce na niżu i niezbyt wysokich położeniach górskich. Dorasta do 30 metrów i posiada jajowato-stożkową koronę. Jest drzewem wiatropylnym i wieloletnim, rosnącym w lasach liściastych mieszanych, nad brzegami jezior i rzek oraz na kamienistych stokach. Najlepiej sadzić go na glebach wilgotnych, żyznych i podmokłych. Jest gatunkiem mrozoodpornym i wytrzymałym na suszę. Zastosowanie znajduje również w lecznictwie, dzięki liściom i korze, które zawierają sporo witamin, wykorzystywanych w zdrowych naparach i okładach. Jesiony mogą być sadzone jako drzewa alejowe, solitery w dużych parkach, a także w ogrodach domowych o dużej powierzchni. 

Podsumowanie

Rodzime drzewa liściaste w Polsce tworzą interesujący zbiór, który ma wiele charakterystycznych cech. Każdy z wyżej wymienionych gatunków, ma w sobie coś oryginalnego i wartego uwagi. Warto wspomnieć, że liście drzew wychwytują energię słoneczną, tym samym umożliwiając im wzrost. Każdego sezonu z pomocą lasów liściastych powstaje ogromna ilość nasion, owoców, liści i kwiatów, a także drewna. Drzewa liściaste najczęściej występują w klimacie ciepłym, natomiast by przetrwać w nieco chłodniejszych zakątkach świata wykształciły zdolność do zimowego snu, w czasie którego gubią liście i oczekują na kolejne, przyjemne wiosenne dni.

Opracował: Tomasz Bielka