Tawulec - Stephanandra

Tawulec - ta nazwa od niedawna jest już nieaktualna. Na początku XXI cały rodzaj Tawulec (Stephanandra) został przyłączony do rodzaju Neilia (Neillia) i teraz jest to jego poprawna nazwa. Z przyzwyczajenia jednak nadal często posługujemy się poprzednią nazwą. 
Tawulce (Neilie) to krzewy, które najczęściej są stosowane jako rośliny okrywowe i można je spotkać przede wszystkim w parkach i na osiedlach, ale sprawdzą się także w ogrodach przydomowych

Jak wygląda tawulec?

Tawulce to krzewy, które zwykle rosną bardzo rozłożyście, a ich wiotkie pędy wyginają się łukowato i opierają o podłoże. W miejscu kontaktu z ziemią gałęzki tawulca łatwo się ukorzeniają. Dzięki temu krzewy szybko i intensywnie rozrastają się, tworząc połacie pokryte nierównomiernymi wypiętrzeniami, tworzonymi przez wyrastające gęsto i przewieszające się kaskadowo pędy. Zależnie od gatunku i odmiany, wysokość krzewu waha się od 0,5 do 2 m. 
Liście tawulców są pojedyncze, ale zwykle klapowane lub głęboko ząbkowne, szorstkie w dotyku i z wyraźnie wypukłą tkanką między nerwami. Jesienią przebarwiają się na intensywnie żółty lub pomarańczowy, ładny kolor. 

Jak kwitnie tawulec?

Kwiaty tawulców są białe, drobne, zebrane w luźne kwiatostany wyrastające na końcach pędów. Pomimo, że nie są zbyt okazałe, w masie wyglądają bardzo atrakcyjnie. Kwitnienie tawulców przypada na czerwiec. Kwiaty delikatnie pachną i są miododajne. 

Jakie wymagania ma tawulec?

Tawulec ma średnie wymagania siedliskowe i może być uprawiany na każdej przeciętnej glebie ogrodowej. Preferuje gleby wilgotne, ale przepuszczalne, jednak całkiem dobrze znosi krótkotrwałą suszę. Chociaż woli stanowisko słoneczne, dobrze rośnie także w półcieniu, a nawet w cieniu. Krzewy rosnące w cieniu znacznie słabiej kwitną i nie przebarwiają się tak efektownie, jak egzemplarze rosnące w miejscu słonecznym. 

Kiedy można sadzić tawulec?

Termin sadzenia tawulca jest dowolny, ponieważ rośliny z doniczek do gruntu można wysadzać w dowolnym terminie, jeśli tylko ziemia nie jest zamarznięta. 

Jak przycinać tawulec?

Tawulec nie wymaga przycinania, ponieważ najładniej wygląda w naturalnym pokroju, kiedy jego wyginające i przewieszające się pędy tworzą nierówne, wielopiętrowe kopce. Co kilka lat warto go jednak odmłodzić, usuwając część pędów, najlepiej najstarszych. Przerzedzenie krzewu pozwoli na jego odmłodzenie, odzyskanie atrakcyjnego wyglądu i wypuszczenie wielu młodych pędów. Cięcie odmładzające należy przeprowadzać wczesną wiosną, w okresie bezlistnym.
Ponieważ tawulec intensywnie się rozrasta, konieczne może być jego przycinanie w miejscach, gdzie pędy wychodzą poza przeznaczony dla niego obszar, np. na ścieżkę lub poza obręb rabaty. W takich miejscach można go przycinać nożycami do żywopłotu lub dużym sekatorem, masowo, bez wyszczególniania pojedynczych pędów. Najlepszym terminem takiego cięcia jest lato, po kwitnieniu, ale w zasadzie można ten zabieg powtarzać także w innym czasie, w miarę potrzeb. 

Jak podlewać tawulce?

Tawulec należy podlewać w miarę potrzeb, zwłaszcza latem, w czasie występowania wysokich temperatur. Aby nie doszło do przedwczesnego zasychania liści i utraty dekoracyjności, nie należy dopuszczać do nadmiernej i trwającej dłużej suszy. 
Na suszę bardziej narażone są krzewy rosnące na skarpach, ponieważ w takim miejscu podłoże szybciej wysycha. Dlatego skarpy porośnięte krzewami należy podlewać szczególnie starannie. 

Jak nawozić tawulec?

Tawulec, podobnie jak inne rosnące intensywnie rośliny, wymagają regularnego nawożenia. W przypadku roślin okrywowych, u których nie ma możliwości zastosowania nawozu bezpośrednio do podłoża, najłatwiej jest zastosować nawozy mineralne wieloskładnikowe, zawierające wszystkie potrzebne składniki pokarmowe roślin, w tym mikroelementy. W okresie bezlistnym możliwe jest zastosowanie przesianego i w miarę sypkiego kompostu, który łatwo opadnie na ziemię pomiędzy gęstwiną pędów. 
Nawozami mineralnymi krzewy należy zasilać wiosną, stosując pierwszą dawkę w marcu i ewentualnie uzupełniając ją jeszcze 1-2 dawkami w 4-8 tygodniowych odstępach. 
Nawozy mineralne sypkie należy stosować na zupełnie suche rośliny, aby nie dopuścić do poparzeń liści. Po rozsypaniu nawozu rośliny trzeba dobrze podlać, aby nawóz się rozpuścił i wniknął do gleby. 
Dobrą praktyką jest podlewanie krzewów nawozami rozpuszczonymi w wodzie. Stężenie nawozu nie powinno przekraczać 2% tj. 20 g na 1 l wody lub 200 g na 10 litrów. Ale najbezpieczniej jest postępować według instrukcji umieszczonej na opakowaniu nawozu,  ponieważ optymalne stężenie roztworu do podlewania różni się między rodzajami nawozów. Bardzo ważne jest, aby bezzwłocznie po podlaniu krzewów nawozem dobrze rośliny podlać,  dokładnie spłukując roztwór nawozów z liści. Pozostawienie nawozu na liściach doprowadzi do ich poparzenia. 

Gdzie posadzić tawulec?

Tawulec jest doskonałą rośliną okrywową, która szybko i szczelnie porasta obsadzony obszar. Tworzy zwartą, ale nierówną i niejednolitą powierzchnię plątaniny malowniczo wygiętych pędów pokrytych świeżozielonymi liśćmi. Dodatkowym atutem tawulca są miododajne, białe kwiaty pojawiające się latem i żółtopomarańczowe jesienne przebarwienia liści. Dzięki oryginalnej strukturze gałązek, interesująco wygląda także zimą. 
Tawulce są bardzo chętnie sadzone w terenach publicznych, ponieważ mają niskie wymagania i są łatwe w utrzymaniu, a przy tym zawsze dobrze wyglądają. 
Krzewy tawulca warto sadzić także w ogrodach przydomowych, np. pod drzewami o wysokich koronach, jako niskie piętro zieleni. Pojedynczy krzew bardzo dobrze prezentuje się także na rabacie czy skalniaku, zwłaszcza jeśli może się opierać o duży kamień lub murek. Odpowiednio przycinany i prowadzony może także utworzyć niski, oryginalny żywopłot lub obwódkę. 
Tawulec jest także bardzo dobrym krzewem na skarpy, zwłaszcza nad rowami i innymi ciekami wodnymi. Bardzo dobrze rośnie w takich warunkach i skutecznie stabilizuje skarpę, chroniąc ją przed osuwaniem się i erozją. 

Gatunki i odmiany tawulca popularne w Polsce

Tawulec pogięty ‘Crispa’ (Neillia incisa 'Crispa') - najczęściej sadzony w Polsce, dorasta do 0,5 m wysokości i nawet 2 m szerokości. Rośnie szybko i tworzy gęste krzewy
Tawulec pogięty (Neillia incisa) - gatunek pochodzący ze wschodniej Azji. Dorasta do 1 m. 
Tawulec Tanaki (Neillia tanakae) - dorastający do 2 m wysokości krzew o przewisających, pomarańczowych pędach. Liście urokliwie przebarwiają się jesienią na pomarańczowo