ogród w stylu japońskim

Ogród w stylu japońskim to pełna elegancji prostota kompozycji, dzięki której człowiek łączy się z naturą za pomocą szeroko rozumianej symboliki oraz interesujących odmian drzew i krzewów. Harmonia, uspokajające dodatki towarzyszące roślinom, a także szacunek wobec przyrody, pozwalają miłośnikom ogrodów japońskich na błogi relaks. 

Aranżacje pełne spokoju i harmonii 

Ogrody japońskie znajdujące się poza Krajem Kwitnącej Wiśni są niesamowitą i wiekową spuścizną tamtejszych ogrodników i pielęgnowanych przez nich tradycji, łączących się z japońską myślą filozoficzną. Doskonale widać w nich nieszablonową mentalność i stosunek Japończyków do natury, a także mieszankę buddyzmu japońskiego, taoizmu i shintoizmu. Ogród japoński, nawet najmniejszy i przydomowy, powinien zawierać elementy aranżacyjne nawiązujące do dzikiej i nieokiełznanej natury. Idąc tropem japońskiej estetyki można wyróżnić kilka istotnych elementów wchodzących w jej skład i obejmujących również poprawną sztukę projektowania ogrodów w stylu japońskim.

Charakterystyczne cechy ogrodu japońskiego

  • Nieregularność polegająca na odchodzeniu od idealnej symetrii związanej z nasadzeniami. Ogrody japońskie preferują asymetrię, która w wyrafinowany sposób, dzięki swojej naturalności, tworzy bardzo wyrafinowane miejsca odpoczynku i wytchnienia.
  • Prostota kompozycji, która jest oparta na konkretnym wyborze odpowiednich gatunków roślin i dodatków im towarzyszącym. Wszystko, co tworzy ogród japoński, powinno być dobrane w taki sposób, żeby tworzyło jedną, współgrającą ze sobą całość.
  • Nietrwałość, wywodząca się z postrzegania świata przez Japończyków, wyrażana  za pomocą symboliki. Szumiący strumień wody i kwitnące krótkotrwale przepiękne wiśnie japońskie to bardzo dosadne zaznaczenie motywu przemijania.
  • Przenikanie przestrzeni, polegające na wzajemnym oddziaływaniu na siebie przestrzeni domowej i ogrodowej. Ogród powinien tworzyć formę wyciętego krajobrazu, który można podziwiać z okien lub tarasu domu. Dlatego w japońskich domach tak popularne i zarazem praktyczne są szerokie i wysokie rozsuwane drzwi pełniące rolę wyjścia na przydomowe ogrody.
  • Wyróżnik, którym w ogrodach japońskich są główne elementy skupiające na sobie wzrok i uwagę odbiorców. Często takimi wyróżnikami są duże kamienie, latarnie, nieduże kamienne wieże lub odbiegające wyglądem od innych roślin odmiany w formie bonsai.
ogród w stylu japońskim Dostrzegasz główne elementy tego ogrodu?
  • Zasada trójkąta (triada), występująca prawie w każdym ogrodzie w stylu japońskim. Polega na tworzeniu asymetrycznych kompozycji, których elementy będą formować swoim ułożeniem trójkąt z wyraźnie zaznaczonym środkiem ciężkości. Często są to kamienie, kamienie połączone z roślinami, lub po prostu gatunki tworzące nasadzenia albo wysokie, odpowiednio formowane drzewa.
  • Kontrasty, wyraźnie zaznaczone na tle całej kompozycji ogrodowej. Może to być na przykład połączenie iglastych roślin zimozielonych z jednym, barwnym klonem palmowym lub kwitnącymi tawułami, które na tle zieleni będą w szczycie sezonu tworzyć barwny kontrast. Oprócz kontrastów kolorystycznych mogą to być też różnice wynikające z wielkości i kształtów roślin.
  • Skala, czyli zabawa perspektywą i proporcjami podczas tworzenia całościowej kompozycji ogrodowej. Można to nazwać swego rodzaju zabawą polegającą na rozmieszczaniu poszczególnych składników ogrodu japońskiego. Często można spotkać ścieżki, które wyznaczają kierunek „zwiedzania” ogrodu, co jest oczywiście również wyznacznikiem do odpowiedniego sadzenia roślin i umieszczania dodatków. Kompozycja japońska powinna być klarowna i czysta. Ważne jest, żeby gatunki drzew i krzewów były proporcjonalne względem innych obiektów. Do oczka wodnego o długości 2 metrów, nie będzie pasować kamienna rzeźba lub fontanna wysoka na 3 metry. 
  • Sztuka formowania, polegająca na charakterystycznym formowaniu drzew i krzewów. Wiąże się to ściśle z chęcią przenoszenia do ogrodów „dzikiej” scenerii naturalnej w pomniejszonej wersji. Dzięki zabiegom pielęgnacyjnym polegającym na utrzymaniu zieleni za pomocą przycinania w małych, często karłowych odmianach, właściciele ogrodów japońskich zbliżają się jeszcze bardziej ku pejzażom obserwowanym w górach i lokalnych, japońskich lasach. 
ogród w stylu japońskim Formowane rośliny są charakterystyczne dla ogrodów japońskich

Rośliny do ogrodu japońskiego

Gatunki roślin najczęściej wybieranych do ogrodów japońskich są ściśle powiązane z ich symboliką w kulturze Japonii. Charakterystyczne są rośliny zimozielone, na przykład sosny, które oznaczają coś stałego i długowiecznego. Kolejnym, nieodłącznym gatunkiem zdobiącym ogrody w stylu japońskim, są wiśnie. Symbolizują one narodziny, budzenie się do życia. Nie ma nic ładniejszego niż intensywna feeria barw wiśni japońskich na tle intensywnej zieleni. W oczkach wodnych, stawach i innych zbiornikach wodnych pojawiają się kwiaty lotosu, które są buddyjskim symbolem największej czystości umysłu i ducha.

Poniżej przedstawiamy listę roślin za pomocą których stworzysz swoją japońską kompozycję ogrodową. Są one także obecne w tradycyjnych i nowoczesnych ogrodach Japonii. 

Rośliny polecane do ogrodu japońskiego

  • Sosna koreańska
  • Sosna japońska
  • Sosna czarna
  • Klon japoński
  • Judaszowiec chiński
  • Sośnica japońska
  • Śliwa wiśniowa
  • Sosna gęstokwiatowa 'Umbraculifera'
  • Sosna Thunberga
  • Magnolia japońska
  • Szydlica japońska
  • Tawuła japońska
  • Miłorząb dwuklapowy
  • Wiśnia piłkowana, wczesna, różowa
  • Pigwowiec japoński
  • Złotlin japoński
  • Klon palmowy 'Dissectum'
ogród w stylu japońskim Różne odmiany klonów palmowych często zdobią ogrody japońskie
  • Sosna czarna 'Compacta'
  • Żywotnik zachodni 'Globosa'
  • Trzmielina oskrzydlona
  • Bambus
  • Ostrokrzew
  • Ligustr
  • Bukszpan
  • Cyprysiki
  • Żywotniki
  • Kalina koreańska
  • Lilak pospolity
  • Azalia i różanecznik

Rodzaje ogrodów w stylu japońskim

  • Karesansui, znane również jako ogrody zen, które są ogrodami obfitymi w żwirowe „pola”. W tym stylu ogrodowym bardzo istotnym elementem jest żwir oraz piasek, najczęściej w towarzystwie kamieni. W Japonii takie ogrody usypuje się często wykorzystując piasek wydobywany z rzek. Kompozycje usypane z różnych rodzajów żwirków i piasków mają odzwierciedlać morze i oceany. Japończycy kultywujący shintoizm uznają, że woda jest święta i należy obdarzać ją wyjątkową czcią, dlatego też jeżeli kiedykolwiek będziecie mieli okazję odwiedzić Kraj Kwitnącej Wiśni, to z pewnością w pobliżu świętych budowli i miejsc kultu związanych z shintoizmem, zobaczycie spore, piaskowe powierzchnie. 
ogród w stylu japońskim Piach i żwir wykorzystane w aranżacji ogrodowej
  • Chaniwa, czyli tak zwane ogrody herbaciane. Charakteryzują się obecnością pawilonu herbacianego, w którym Japończycy dokonywali majestatycznej ceremonii parzenia i picia herbaty. Warto wspomnieć, że do takiego pawilonu najczęściej dochodziło się po krętych, oryginalnie ułożonych z kamieni ścieżkach. W pobliżu ich końca występowało źródełko wody, służące do mycia rąk i płukania ust. 
  • Tsukiyama, są to ogrody pagórkowate, wzgórzowe. Ich charakterystyczną cechą są liczne małe i nieco większe wzniesienia, miniaturowe wodospady i strumyki. Zadaniem tego typu ogrodów jest naśladownictwo prawdziwych górskich krajobrazów obejmujących góry połączone z widokami morskimi, rzekami i głazami. 

Podsumowanie

Japońskie style goszczące w ogrodach i związane z nimi orientalne klimaty są bardzo popularne w Europie, także w Polsce. Jednym z godnych polecenia miejsc jest niewątpliwie Ogród Japoński we Wrocławiu. Każdemu ogrodnikowi, który chciałby zająć się pielęgnacją ogrodu w stylu japońskim, polecamy zagłębienie się w kulturę i sztukę Kraju Kwitnącej Wiśni. Z pewnością czytanie haiku, oglądanie tradycyjnego malarstwa japońskiego, prac współczesnych fotografów, a także przyswajanie interesującej myśli filozoficznej, będzie całkiem miłym dodatkiem podczas planowania i urządzania projektu własnego ogrodu w stylu japońskim. Finalnie, rozkoszowanie się pyszną zieloną herbatą w otoczeniu zadbanej zieleni, będzie wspaniałą nagrodą i zasłużoną chwilą odpoczynku.

Opracował: Tomasz Bielka

Bibliografia

D.T. Suzuki - Wprowadzenie do Buddyzmu Zen

B. Szymańska - Filozofia Wschodu

M. Majorowski - Ogród japoński po polsku