Rodzimy, niewymagający, bujnie rosnący krzew o rozłożystym pokroju i pierzasto złożonych liściach. Rozkwitające wiosną białe kwiatostany i dojrzewające jesienią owoce nadają się na przetwory i mają działanie lecznicze. Naturalnym środowiskiem bzu czarnego są zarośla, obrzeża lasów i nieużytki. Coraz częściej jest uprawiany jako krzew ozdobny, zwłaszcza jego odmiany o barwnych liściach. Popularne stają się także jego plantacje produkujące owoce na przetwory i do produktów leczniczych.
Wygląd rośliny
Wyprostowany, rozłożysty krzew dorastający do 3-5 m wysokości o jasnozielonych, złożonych, opadających na zimę liściach. U odmian liście mogą być bordowe, żółte lub dwubarwne. Kora szara, z licznymi przetchlinkami.
Popularne odmiany bzu czarnego
- ‘Sampo’ - bardzo plenna odmiana, wytwarzająca bardzo duże ilości wartościowych owoców
- ‘Variegata Tenuifolia’ - krzew o bardzo atrakcyjnych, zielono-źółtych liściach
- ‘Black Lace’ - bez czarny o ciemnobordowych liściach i różowych kwiatach
Pochodzenie
Bez czarny naturalnie rośnie w niemal całej Europie i w części Azji. Popularny w całej Polsce.
Występowanie bzu czarnego
Bez czarny występuje na terenach o klimacie umiarkowanie, na żyznych, wilgotnych glebach.
Bez czarny 'Variegata Tenuifolia'
Wymagania i warunki uprawy bzu czarnego
Jaka ziemia jest najlepsza dla bzu czarnego?
Bez czarny najlepiej rośnie na glebach żyznych, głębokich, wilgotnych, lekko kwaśnych (pH 5,6-6,5), ale toleruje także inne podłoża. Z powodzeniem może rosnąć na przeciętnej glebie ogrodowej.
Jakie stanowisko jest najlepsze dla bzu czarnego?
Bez czarny może rosnąć nawet w cieniu, ale najlepiej kwitnie i owocuje na stanowisku słonecznym.
Mrozoodporność bzu czarnego
Bez czarny jest w pełni przystosowany do naszego klimatu, jest w pełni mrozoodporny.
Sadzenie bzu czarnego
Kiedy sadzić bez czarny?
Bez czarny uprawiany w pojemnikach może być sadzony od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
Jak sadzić bez czarny?
Bez czarny nie wymaga specjalnego przygotowania stanowiska, można ją sadzić w niemal każdej glebie rodzimej. W przypadku gleb piaszczystych, suchych, warto wzbogacić ją gliną lub glebą bogatą w próchnicę.
Jak gęsto sadzić bez czarny?
Bez czarny rośnie w formie szerokiego krzewu. Jedna roślina wymaga min. 4 m2 przestrzeni.
Tempo wzrostu bzu czarnego
Bez czarny rośnie szybko, w ciągu roku może przyrastać nawet o kilkadziesiąt cm. W ciągu kilku lat tworzy pokaźny, rozkrzewiony krzew.
Kwitnienie bzu czarnego
Kiedy kwitnie bez czarny?
Bez czarny zwykle zakwita na przełomie maja i czerwca..
Jak kwitnie bez czarny?
Kwiaty bzu czarnego są białe i drobne, zebrane są w duże, płaskie kwiatostany o 15-20 cm szerokości. Wydzielają intensywny, nieco duszący zapach. Nadają się do suszenia i sporządzania syropów
Owoce bzu czarnego
Owoce bzu czarnego mają postać niedużych, czarnych, błyszczących pestkowców zebranych w podbaldachy. Na surowo trujące, po przeróbce termicznej mają właściwości lecznicze, m.in. udowodniony naukowo wpływ na szybszy powrót do zdrowia przy grypie i przeziębieniu.
Pora owocowania bzu czarnego
Owoce bzu czarnego dojrzewają na przełomie sierpnia i września..
Kiedy zbierać owoce bzu czarnego?
Bez czarny należy zbierać wtedy, gdy jest w pełni dojrzały. Należy unikać zbierania baldachów, w których część owoców jest jeszcze zielona.
Bez czarny 'Eva Black Lace'
Pielęgnacja bzu czarnego
Jak ciąć bez czarny?
Krzew nie wymaga cięcia formującego. W miarę potrzeb, co kilka lat, należy przeprowadzać cięcie odmładzające.
Kiedy ciąć bez czarny?
Cięcie odmładzające należy przeprowadzać w okresie bezlistnym. Należy wówczas wyciąć najstarsze konary.
Podlewanie bzu czarnego
Bez czarny preferuje wilgotne podłoże, dlatego w przypadku przedłużającej się suszy warto go podlewać, zwłaszcza młode rośliny. Dorosłe krzewy o rozbudowanym systemie korzeniowym nie wymagają podlewania.
Nawożenie bzu czarnego
Bez czarny szybko rośnie, w związku z tym ma duże wymagania pokarmowe. Należy utrzymywać wysoką zasobność gleby poprzez regularne nawożenie organiczne lub mineralne.
Przesadzanie bzu czarnego
Bez czarny dobrze znosi przesadzanie. Należy go przesadzać razem z dużą bryłą korzeniową, najlepiej w okresie bezlistnym.
Jakie odmiany bzu czarnego są najlepsze do ogrodu?
- ‘Haschberg’ - odmiana owocowa, uprawiana specjalnie dla wartościowych owoców
- ‘Aurea’ - bez czarny o żółtych liściach
- ‘Madonna’ - wolniej rosnąca odmiana ozdobna z dwubarwnych, zielono-żółtych liści
Przetwory z owoców bzu czarnego
Owoce bzu czarnego doskonale nadają się na przetwory: soki, dżemy i konfitury. Charakteryzują się one bardzo ciekawym, lekko cierpkim smakiem. Posiadają duże ilości antyoksydantów, witamin i soli mineralnych. Przetworzone owoce czarnego bzu mają działanie lecznicze, są polecane przy grypie i przeziębieniu. Poprawiają odporność.
Jadalne są takie kwiaty bzu czarnego. Mogą być smażone w cieście naleśnikowym, nadają się także do wytwarzania pysznego i zdrowego syropu. Po wysuszeniu nadają się do wytwarzania prozdrowotnych naparów.
Najczęstsze pytania dotyczące uprawy bzu czarnego
Dlaczego bez czarny nie owocuje/słabo owocuje?
Brak lub słabe owocowanie bzu czarnego może być spowodowane jedną z poniższych przyczyn:
zbyt żyzne podłoże (nadmiar azotu). Krzewy rosnące w bardzo zasobnej glebie rosną bujnie, ale kwitną i owocują słabo
niewłaściwe stanowisko. Mocno zacienione rośliny słabiej owocują
nieodpowiednia odmiana. Typowo dekoracyjne odmiany, zwłaszcza o dwubarwnych lub żółtych liściach, wytwarzają jedynie nieliczne kwiaty i owoce
Czy bez czarny jest trujący?
Owoce bzu czarnego na surowo są trujące. Po przetworzeniu zarówno owoce jak i kwiaty bzu czarnego są jadalne i mają bardzo korzystny wpływ na zdrowie.
Dlaczego bez czarny usycha?
Powody usychania bzu czarnego:
uszkodzenia systemu korzeniowego przez szkodniki, np. turkucia podjadka
mechaniczne uszkodzenie korzeni podczas prac pielęgnacyjnych
Dlaczego bez czarny żółknie/brązowieje?
liście zostały zaatakowane przez chorobę lub szkodniki
rośnie na zbyt mokrym stanowisku, bez dostępu korzeni do powietrza
Czy bez czarny jest miododajny?
Kwiaty bzu czarnego nie wytwarzają nektaru, mogą być natomiast źródłem pyłku dla pszczół