Poncyria - Poncirus

Poncyria (Poncirium trifoliata, Citrus trifoliata) to prawdziwa rzadkość w polskich ogrodach. Pochodzi z północnych Chin. Jest jedyną rośliną cytrusową, która zimuje w polskim klimacie. Bywa także spotykana pod nazwą “gorzka pomarańcza”, a w sklepach można ją spotkać opisaną jako “pomarańcza mrozoodporna.”

Jak wygląda poncyria?

Poncyria jest krzewem liściastym, zrzucającym liście na zimę. W naturze dorasta nawet do 7-8 m, w Polsce jej maksimum raczej nie przekracza 2-3 metrów. Jej gałęzie są zielone i dość mocno rozgałęzione, uzbrojone w ostre ciernie, których długość może sięgać 4-5 cm. Liście złożone z trzech (czasem pięciu) listków, skórzaste i błyszczące. Liście na krzewie rozmieszczone są dość rzadko, a proces fotozyntezy zachodzi intensywnie także w pędach.

Jak kwitnie poncyria?

Kwiaty poncyrii mają biały kolor i znaczny rozmiar, mogą osiągać nawet 8 cm średnicy. Okwiat składa się z 4-6 białych, szeroko rozłożonych płatków. Kwiaty poncyrii rozwijają się zwykle pod koniec maja.
W październiku natomiast dojrzewają owoce, które są kuliste lub podłużne, o średnicy 4-6 cm, ciemnożółte. Skórka owoców poncyrii jest pokryta delikatnym meszkiem, dzięki czemu owoc jest aksamitny w dotyku. Owoce poncyrii, chociaż gorzkie, są aromatyczne i nadają się na przetwory lub do herbaty.

Jakie wymagania ma poncyria?

Wymagania poncyrii są umiarkowane. Gatunek charakteryzuje się dobrą mrozoodpornością i może być uprawiany w niemal całej Polsce, należy jednak zapewnić jej miejsce zaciszne, gdzie nie będzie narażona na mroźne i wysuszające wschodnie wiatry. Poncyria preferuje gleby żyzne, zasobne i przepuszczalne, ale niezbyt suche. Dobrze reaguje na wyższą zawartość próchnicy. Jest tolerancyjna w stosunku do odczynu. Wymaga stanowiska słonecznego, toleruje tylko delikatny półcień.
Poncyria trójlistkowa jest samopylna, więc nawet samotnie posadzony egzemplarz może owocować.

Jakie jest zastosowanie poncyrii?

Poncyria najczęściej sadzona jest pojedynczo, jako ciekawostka i rarytas. Jest bardzo atrakcyjnym krzewem, który wyróżnia się plątaniną zielonych, ciernistych pędów, dużymi kwiatami i bardzo ozdobnymi owocami. Nadaje się nie tylko na soliter, ale także do nasadzeń w grupach i kompozycjach, a w miejscach nienarażonych na mroźne wiatry, sprawdzi się także jako oryginalny żywopłot. Żywopłot z poncyrii wyróżnia się nie tylko niespotykanym wyglądem, ale także może pełnić funkcję obronną.

Czy poncyria jest jadalna?

Owoce poncyrii trójlistkowej są jadalne, chociaż na surowo nie są zbyt smaczne. Ich smak jest opisywany jako pośredni między cytryną a grapefruitem. Owoce mają dość grubą skórkę i niewiele miąższu. Nadają się jednak na przetwory, np. marmolady. Charakteryzują się wysoką zawartością pektyn, więc można je wykorzystać jako dodatek żelujący do galaretek.
Świeże owoce nie są soczyste, ale po kilkunastu dniach przechowywania zmienia się ich struktura i zawartość soku może sięgać nawet 20%. Sok jest bogaty w witaminę C i flawonoidy i może być wykorzystywany do przygotowywania napojów.
Owoce poncyrii pięknie pachną, nadają się więc do aromatyzowania potraw i napojów.
Dzięki dużej zawartości flawonoidów, kumaryn i alkaloidów, jest stosowany w medycynie ludowej, przede wszystkim do łagodzenia dolegliwości trawiennych.
Obecnie prowadzone są badania sprawdzające skuteczność związków chemicznych uzyskiwanych z owoców poncyrii w leczeniu różnych chorób, w tym nowotworowych. Wyniki zdają się obiecujące.

Ciekawostki i porady praktyczne:

aby zmniejszyć gorycz przetworów z owoców poncyrii, skórkę można gotować, kilkukrotnie zmieniając wodę, aż do uzyskania satysfakcjonującego smaku
gotowanie owoców poncyrii prowadzi od osadzania się żywicy na naczyniach. Nalot ten można łatwo usunąć za pomocą alkoholu
Czy warto sadzić poncyrię?
Poncyria to egzotyczny i oryginalny krzew, który jednak bez problemu przetrwa polskie zimy i nie wymaga żadnych specjalnych zabiegów. Do tego daje aromatyczne owoce, które można wykorzystać w kuchni. To gatunek, który zdecydowanie wart jest polecenia.