Oliwnik - Elaeagnus
Oliwniki (Elaeagnus) to krzewy, w naturze porastające suche tereny i doskonale przystosowane do takich warunków. Rodzaj obejmuje kilkadziesiąt gatunków, a jego przedstawicieli można spotkać na wszystkich niemal kontynentach. W Polsce oliwniki nie mają naturalnych stanowisk, za to niektóre gatunki można z powodzeniem uprawiać także u nas.
Jak wygląda oliwnik?
Oliwnik to nieduży krzew lub drzewko, osiągający - zależnie od gatunku - od 1 do 10 m wysokości. Charakterystyczną cechą oliwników są wydłużone, lancetowate lub owalne liście o szarym lub srebrzystym kolorze, spowodowanym obecnością włosków tarczowatych. Włoski te mogą występować także na pędach, szypułkach kwiatowych, a nawet owocach.
Gatunki oliwników uprawianych w Polsce gubią liście na zimę. Kwiaty oliwników są żółte i raczej drobne, niepozorne. Ciekawe są natomiast owoce, które u niektórych gatunków są suche i mączyste, a u innych mięsiste, soczyste i bardzo smaczne.
Jakie wymagania ma oliwnik?
Oliwniki, jako kserofity, mogą być uprawiane nawet na bardzo suchych i niemal jałowych glebach. Oczywiście, dobrze będą rosły także na podłożu lepszej jakości i bardziej zasobnym. Nie znoszą natomiast gleb ciężkich, nieprzepuszczalnych i podmokłych. Są doskonale przystosowane do wysokich temperatur i suszy, dobrze znoszą także mroźne zimy.
Przystosowanie oliwników do niedoboru wody i składników pokarmowych polega m.in. na tym, że ich liście są zabezpieczone przed nadmierną utratą wody poprzez obecność włosków i wosków. Dodatkowo w obecnych na korzeniach brodawkach dochodzi do symbiozy z promieniowcami, co ułatwia pobieranie składników pokarmowych w trudnych warunkach glebowych.
Jakie zastosowanie ma oliwnik?
Oliwniki często są sadzone jako rośliny pionierskie w warunkach nieprzystosowanych jeszcze do wzrostu bardziej wymagających roślin. Są wykorzystywane do rekultywacji terenów pobudowlanych a także jako rośliny przeciwerozyjne.
Poz tym oliwniki to bardzo atrakcyjne krzewy, które warto sadzić w ogrodach i parkach, a także w miastach, na zielonych skwerach i wzdłuż ulic. Sprawdzają się jako swobodne żywopłoty, ale także są doskonałym, srebrnym akcentem w kompozycjach.
Oliwniki to także cenne rośliny miododajne, polecane do nasadzeń w “ogrodach pszczelich”. Owoce wielu oliwników nadają się do spożycia, także na surowo. Np. czerwone, kuliste owoce oliwnika baldaszkowego, które niezwykle obficie pojawiają jesienią się na krzewach, są bardzo smaczne i bogate w witaminy i inne składniki prozdrowotne, świetnie nadają się także na przetwory i nalewki.
Gatunki oliwników
W Polsce najczęściej uprawia się oliwniki następujących gatunków:
Oliwnik baldaszkowy (Elaeagnus umbellata) - dorasta do 3-4 m, kwitnie i owocuje bardzo obficie, a jego atrakcyjne, czerwone owoce, są bardzo zdrowe i są przysmakiem dla wielu gatunków ptaków i… ludzi.
Oliwnik wąskolistny (Elaeagnus angustifolia) to krzew lub nieregularne, zwykle krzywe drzewko dorastające do 5-7 m wysokości. Kwitnie obficie, kwiaty pięknie pachną i są miododajne. Owoce żółte, jadalne, ale mączyste w smaku.
Oliwnik srebrzysty (Elaeagnus dommutata) ma liście owalne, szersze niż u poprzednio wymienionych gatunków. Całe liście mają kolor srebrzysty. Kwiaty żółte, liczne, pachnące. Owoce brązowawe, suche, mączyste. Jadalne, ale niezbyt smaczne.
Oliwnik wielokwiatowy (Elaeagnus multiflora) - w Polsce dorasta do 2-3 m i rodzi czerwone, podłużne owoce o soczystym, słodkim, lekko kwaśnym i delikatnie cierpkim smaku, smaczne na surowo i po przetworzeniu. Po ususzeniu smakują podobnie do rodzynek.
