Jarząb mączny (Sorbus aria)
Jarząb mączny (Sorbus aria) to gatunek jarzębu rosnący naturalnie w górzystych terenach Polski. Wyróżnia się pojedynczymi liśćmi, które za młodu są pokryte grubym, białym kutnerem, przez który wyglądają, jakby były oprószone mąką. Nazwa gatunku może się też odnosić do owoców o suchym, mączystym miąższu.
Jak wygląda jarząb mączny?
Jarząb mączny jest niewysokim drzewem, dorastającym zwykle do 8-12 m wysokości. Czasami rośnie wielopniowo, może też przyjmować formę krzewu nie przekraczając 3 m wysokości. Formy krzaczaste spotyka się przede wszystkim w górach, na odsłoniętych, wietrznych stanowiskach.
Korona jarzębu mącznego jest zwarta i regularna, początkowo ma kształt owalny, u starszych drzew rozszerza się do kulistej.
Młode pędy pokryte są jasnym, grubym filcem. Kutnerowaty filc jest też obecny na młodych liściach. Na starszych owłosienie górnej części blaszki częściowo znika, natomiast spód liści jest pokryty białymi włoskami przez cały sezon wegetacyjny. Liście jarzębu mącznego są pojedyncze, owalne, z wierzchołkiem zwykle zaostrzonym.
Jak kwitnie jarząb mączny?
Kutnerowate włoski są obecne także na kwiatach jarzębu mącznego. Kwiaty białe, pięciopłatkowe, są zebrane w płaskie wiechy wyrastające na końcach pędów. Gatunek kwitnie w maju.
Owoce jarzębu mącznego są kuliste lub wydłużone, czerwone lub pomarańczowoczerwone, dość duże, nawet do 2 cm średnicy. Dojrzewają w październiku i bardzo atrakcyjnie wyglądają zarówno na tle liści, jak i po ich opadnięciu, na gołych gałązkach. Są przysmakiem dla wielu gatunków ptaków, więc zwykle nie wiszą na drzewie zbyt długo.
Jakie wymagania ma jarząb mączny?
Gatunek rodzimy, w pełni przystosowany do klimatu Polski, całkowicie mrozoodporny. Wymaga stanowiska słonecznego, ale jest bardzo tolerancyjny w stosunku do gleby, może być sadzony na każdej przeciętnie urodzajnej glebie ogrodowej. Nie jest wrażliwy na zasolenie, dobrze rośnie w miastach.
Kiedy sadzić jarząb mączny?
Sadzonki jarzębu mącznego, które są w doniczkach i są przez niemal cały rok są dostępne w szkółkach, można sadzić niezależnie od pory roku. Jedynym warunkiem są dodatnie temperatury i niezamarznięta ziemia. Drzewka posadzone późną wiosną i latem należy dobrze podlewać przez co najmniej kilka pierwszych tygodni po posadzeniu.
Egzemplarze jarzębu mącznego sprzedawane z gołym korzeniem są dostępne na rynku tylko w okresie bezlistnym, kiedy rośliny są w spoczynku. Należy je posadzić jak najszybciej po nabyciu i dopilnować, aby korzenie nie uległy przesuszeniu. Świeżo posadzone drzewka trzeba podlewać bardzo starannie przez dłuższy okres - podczas wykopywania roślin dochodzi do uszkodzenia i redukcji systemu korzeniowego, co powoduje utrudnione pobieranie wody. Zatem stały dostęp do łatwo dostępnej wody jest niezbędny, dopóki drzewko nie odbuduje systemu korzeniowego. Dotyczy to także wiosennego podlewania drzewek sadzonych jesienią.
Jak przycinać jarząb mączny?
Jarząb mączny nie wymaga cięcia formującego, ponieważ jego normalna korona jest regularna, symetryczna i zwarta. Ewentualne cięcie można wykonać wiosną, w celu zmniejszenia rozmiaru - gdy wzrost drzewa jest nadmierny w stosunku do stanowiska. Ponieważ jednak gatunek rośnie powoli, cięcie ograniczające jest potrzebne bardzo rzadko.
Gdzie sadzić jarząb mączny?
Jarząb mączny jest bardzo chętnie sadzony w miastach, wzdłuż ulic i dróg, jako drzewo alejowe. Decydują o tym jego niewielkie wymagania, tolerancja na zasolenie gleby oraz niezbyt duża, ale gęsta i regularna, ładna korona. Niebagatelne są także walory dekoracyjne: biało oprószone liście, eleganckie kwiaty i duże, czerwone owoce.
Z tego względu jarząb mączny można także z powodzeniem sadzić w ogrodach przydomowych, nawet tych mniejszych, jako soliter i dominujące drzewo. W większych ogrodach i parkach jarząb mączny sprawdzi się w kompozycjach, wśród innych drzew, od których odróżnia się jasnym, pastelowym kolorem liści.
Odmiany jarzębu mącznego
Najpopularniejszy w uprawie jest gatunek, ale bardzo ciekawie przedstawiają się także odmiany jarzębu mącznego:
Jarząb mączny - gatunek - rozmnażany z siewu, najczęściej spotykany w Polskich miastach. Może osiągać do 12 m wysokości
Jarząb mączny ‘Magnifica’ - odmiana o stożkowatej, nieco węższej koronie. Dorasta do 10 m. Polecana do obsadzanie ulic
Jarząb mączny ‘Salicifolia’ wyróżnia się wąskimi liśćmi. Dorasta do 8 m
Jarząb mączny ‘Aurea’ - ciekawa odmiana o żółtym zabarwieniu liści, dobrze widocznym szczególnie wiosną