Hortensja dębolistna (Hydrangea quercifolia)

Hortensja dębolistna (Hydrangea quercifolia) pochodzi z Ameryki Północnej (USA) i jest uprawiana nie tylko dla kwiatów, ale przede wszystkim dla pięknie przebarwiających się jesienią liści. W Polsce nie jest jeszcze zbyt powszechna, ale staje się coraz bardziej znana. I zasługuje na popularyzację!

Jak wygląda hortensja dębolistna?

Na naturalnych stanowiskach hortensja dębolistna jest dużym krzewem, osiągającym nawet 4 m wysokości. W Polsce osiąga znacznie mniejsze rozmiary, zwykle dorasta do 1,5 m. Tworzy szeroki i rozłożysty krzew o wyginających się łukowato pędach. Rozrasta się przez odrosty korzeniowe, tworząc rozbudowane kępy. W młodym wieku dość luźna, z wiekiem mocno się zagęszcza.
Liście hortensji dębolistnej są duże, mogą mieć nawet 30 cm długości. Są klapowane i przypominają kształtem liście dębu czerwonego. Matowozielone od góry, od spodu są pokryte filcowatym, jasnym kutnerem. Jesienią, przed opadaniem, liście hortensji dębolistnej przebarwiają się na bordowo lub czerwonofioletowo. Nadzwyczajna intensywność barw jesiennych liści hortensji dębolistnej i niezwykłe ich odcienie sprawiają, że hortensja dębolistna jest uważana za jedną z piękniej przebarwiających się roślin. Jest także jedyną hortensją, która jest ozdobna z liści. 

Jak kwitnie hortensja dębolistna?

Hortensja dębolistna tworzy duże, stożkowate kwiatostany rozwijające się na wierzchołkach zeszłorocznych pędów. Na kwiatostanach znajdują się większe, czteropłatkowe kwiaty płone oraz drobniutkie, kuliste kwiaty płodne. Zależnie od odmiany, udział kwiatów płodnych oraz ogólne wypełnienie kwiatostanu może się różnić: niektóre hortensje dębolistne mają kwiatostany luźne, ażurowe, o rozproszonych kwiatach płonych poprzetykanych kwiatami płodnymi. Inne odmiany wytwarzają kwiatostany pełne, złożone z ułożonych gęsto kwiatów płonych. 
Kwiatostany hortensji dębolistnej mogą mieć nawet 30 cm długości. Krzew zaczyna kwitnąć w lipcu. Kwiaty początkowo są białe, ale w miarę dojrzewania nabiegają różem. Wraz z końcem wegetacji kwiatostany zasychają i przyjmują kolor jasnobrązowy lub słomkowy, ale niewiele tracą ze swojej dekoracyjności i utrzymują się na pędach. Jeśli nie zostaną ścięte, będą ozdobą ogrodu także w czasie zimy. 
Hortensja dębolistna kwitnie na pędach zeszłorocznych, na których wytwarza pąki kwiatowe jesienią poprzedniego roku. Jeśli pędy w czasie zimy przemarzną lub zostaną nieopatrznie ścięte, krzew w danym roku nie zakwitnie. 

Wymagania hortensji dębolistnej

Hortensja dębolistna jest uważana za roślinę niezbyt łatwą w uprawie. To niestety prawda, nie w każdych warunkach krzew dobrze rośnie i pięknie kwitnie. Ale jeśli zostanie posadzona na odpowiednim stanowisku i we właściwej glebie, przy odrobinie systematycznej pielęgnacji, staje się bezproblemowa i odwdzięczy się obfitymi kwiatami, a przede wszystkim niezwykłymi kolorami jesieni. 

Jaka ziemia dla hortensji dębolistnej?

Hortensja dębolistna wymaga gleb przepuszczalnych, dość lekkich, ale stale wilgotnych. Krzew źle znosi zarówno suszę, jak i stanowisko podmokłe, ze stojącą wodą. Preferuje podłoże próchniczne, o wysokiej zawartości substancji organicznej. Optymalny dla hortensji dębolistnej jest lekko kwaśny odczyn podłoża, o pH 5,5-6,5. 

Jakie stanowisko dla hortensji dębolistnej?

Najlepsze dla hortensji dębolistnej jest stanowisko półcieniste, z dostępem do dużej ilości rozproszonego światła. Idealne jest miejsce nasłonecznione przez kilka godzin porannych, ale nie narażone na ostre, południowe i popołudniowe słońce. Nadmiar słońca może prowadzić do oparzeń na liściach, a także mocno wysusza glebę, co pogarsza ogólne warunki wzrostu hortensji dębolistnej i pogarsza jej kondycję. 
Jeśli jednak udałoby się zapewnić stałą wilgotność podłoża, hortensja dębolistna może rosnąć także w pełnym słońcu. Dodatowo, na stanowisko słonecznym jesienne przebarwienia liści będą jeszcz efektowniejsze. 
Stanowisko dla hortensji dębolistnej musi być zaciszne i osłonięte od suchych oraz mroźnych wiatrów. 

Jak osłaniać hortensję dębolistną na zimę?

Hortensja nie jest w pełni mrozoodporna i może się zdarzyć, że jej części nadziemne ulegną przemarznięciu. Do uszkodzenia całej rośliny dochodzi jednak bardzo rzadko, zwykle krzew wypuszcza wiosną nowe pędy z odrostów korzeniowych. Przemrożenie pędów skutkuje jednak tym, że w danym roku hortensja dębolistna nie zakwitnie, dlatego warto osłaniać ją na zimę i zabezpieczać pędy przed uszkodzeniami mrozowymi. 
Podstawowym zabiegiem, chroniącym korzenie i podstawę pędów, a także poprawiającym wytrzymałość całego krzewu, jest utworzenie kopczyka z lekkiego, próchnicznego podłoża lub przefermentowanej, drobnej kory. 
Młode egzemplarze, a także krzewy rosnące w miejscach niewystarczająco zacisznych, powinny być także dodatkowo zabezpieczone poprzez owinięcie całego krzewu agrowłókniną lub słomianą matą. 

Jak nawozić hortensję dębolistną?

Nawożenie hortensji dębolistnej polega na corocznym stosowaniu nawozów organicznych lub - w razie ich braku - nawozów mineralnych. Nawozy należy stosować wiosną i wczesnym latem, w 2-3 dawkach. Nawożenie należy zakończyć w lipcu - późniejsze dawki wpływają na obniżenie mrozoodporności, zwłaszcza jeśli zawierają łatwo dostępny i pobudzający rośliny do wzrostu azot. 
Należy pamiętać, że łatwo przyswajalny azot znajduje się także w nawozach organicznych, zwłaszcza płynnych. Z tego powodu podane wyżej terminy nawożenia dotyczą także nawozów naturalnych. 
Hortensja dębolistna jest gatunkiem kwasolubnym, dlatego warto wybierać dla niej nawozy zakwaszające. Ma to szczególne znaczenie, jeśli gleba rodzima ma odczyn obojętny lub zasadowy. Na glebach naturalnie kwaśnych nawozy zakwaszające nie są potrzebne. 

Jak przycinać hortensję dębolistną?

Przycinanie hortensji dębolistnej nie jest skomplikowane. Polega na wiosennym usunięciu zeszłorocznych kwiatostanów oraz przycięciu przyschniętych końcówek pędów nad najwyższym żywym pąkiem. 
Cięcie należy przeprowadzać wtedy, gdy jest już wyraźnie widoczne, które pąki grubieją i zaczynają pękać, a które zostały przemrożone. 
Co kilka lat należy także zastosować cięcie odmładzające, polegające na usunięciu najstarszych pędów. Dzięki temu cięciu krzew pozostanie zwarty i wypuści więcej mlodych pędów, które zakwitną w następnym roku. 

Kiedy sadzić hortensję dębolistną?

Hortensja dębolistna w szkółkach jest zwykle oferowana w pojemnikach. To pozwala na jej bezproblemowe posadzenie w gruncie, bez uszkadzania systemu korzeniowego. Takie sadzonki można sadzić w dowolnym terminie, z wyjątkiem zimy, jeśli ziemia jest zamarznięta. 
Krzewy, które zostały posadzone jesienią, należy dokładniej zabezpieczyć przed zimą, ponieważ są one bardziej wrażliwe na mróz. 

Dlaczego hortensja dębolistna nie kwitnie?

• Najczęstszą przyczyną braku jest przemarznięcie w czasie zimy pąków kwiatowych, które powstały w poprzednim roku
• Hortensja dębolistna nie zakwitnie także wtedy, jeśli zostanie niewłaściwie przycięta. Pąki kwiatowe znajdują się w szczytowej części pędów, więc pochopne ich usunięcie albo zbyt mocno ich skrócenie również skutkuje brakiem kwiatów.
• Jedną z przyczyn braku kwiatów jest zbyt młody wiek hortensji dębolistnej. Rozmnażane wegetatywnie sadzonki hortensji bukietowej często kwitną już w pierwszym roku po posadzeniu, ale może się także zdarzyć, że krzew musi trochę podrosnąć, zanim wytworzy kwiaty.
• Nadmierne nawożenie azotem - przeazotowane rośliny rosną bardzo bujnie, ale słabo kwitną. Przyczyną słabego kwitnienia lub jego braku może być więc zbyt wysoka dawka nawozu azotowego. 
  Dużo azotu uwalnia się do gleby także w czasie rozkładu substancji organicznej, zatem na glebie nawożonej tylko organicznie, w warunkach sprzyjających temu rozkładowi (wysoka temperatura i umiarkowana wilgotność) rośliny mogą być przeazotowane nawet wtedy, gdy żadne nawozy sztuczne nie były stosowane. 

Co posadzić obok hortensji dębolistnej

Hortensja dębolistna najlepiej czuje się w miejscu zacisznym i osłoniętym, częściowo ocienionym, dlatego dobrym towarzystwem dla niej będą drzewa i duże krzewy, dające osłonę od wiatru oraz częściowo od słońca. Świetnie w tej roli sprawdzają się brzozy, wierzby, glediczje, jesiony, modrzewie itp.
Ze względu na podobne wymagania, w towarzystwie hortensji dębolistnej dobrze czują się hortensje ogrodowe i różne kaliny. Hortensje pięknie wyglądają także w połączeniu z różanecznikami. 

Zastosowanie hortensji dębolistnej

Hortensja dębolistna jest sadzona jako krzew ozdobny przede wszystkim w ogrodach przydomowych i kolekcjach, gdzie można zaspokoić jej większe wymagania siedliskowe. Ale w najcieplejszych rejonach kraju oraz w miejscach z łagodnym mikroklimatem można ją także sadzić w parkach i na terenach miejskich. 
Hortensja dębolistna i jej odmiany nadają się do sadzenia jako samotnik, w grupach oraz w kompozycjach z innymi krzewami. Jej świeże, a także zasuszone kwiatostany są wykorzystywane w bukieciarstwie. 

Najczęściej uprawiane odmiany hortensji dębolistnej

Hortensja dębolistna ‘Snow Queen’ (Flemygea) o dużych, bardzo efektownych kwiatostanach. Odmiana była laureatem nagrody Award of Garden Merit przyznawanej przez brytyjskie Royal Horticultural Society roślinom o umiarkowanych wymaganiach i bardzo dużych warlorach ozdobnych. 
Hortensja dębolistna ‘Snowflake’ - odmiana o półpełnych, dużych kwiatostanach. Jesienne liście mają kolor brązowopurpurowy z niebieskim odcieniem. Podobnie jak ‘Snow Queen’, ‘Snowflake’ także otrzymała nagrodę Award of Garden Merit przyznawaną przez Royal Horticultural Society.
Hortensja dębolistna ‘Harmony’ - wyróżnia się pełnymi, wyjątkowo dużymi kwiatostanami oraz przepięknymi jesiennymi przebarwieniami liści
Hortensja dębolistna ‘Black Porch’ - u tej odmiany kwiaty zebrane w stożkowe, ale zaokrąglone kwiatostany, a liście przebarwiają się na ciemnopurpurowy kolor