Bez (Sambucus)
Rodzaj bez (Sambucus) w Polsce obejmuje najbardziej popularny bez czarny zwany także dzikim bzem (Sambucus nigra), bez koralowy (Sambucus racemosa) oraz będący niezdrewniałą byliną bez hebd (Sambucus ebulus). Pozostałe kilkanaście gatunków bzów można spotkać w Europie i Azji, w Ameryce Połuniowej i Australii. Gatunki bzów nie będące rodzimymi praktycznie nie są spotykane w Polsce.
Jak wygląda bez?
Bez jest krzewem lub rośliną zielną. Krzewy dorastają do 3-5 m wysokości, bylinowy bez hebd może dorastać do 1,5-2 m wysokości. Liście bzu są pierzasto nieparzyście złożone, listki są ostro zakończone. Kwiaty w baldachach lub gronach, biało kremowe. Owoce mają postać kulistych, czarnych lub czerwonych, błyszczących pestkowców, dojrzewających późnym latem. Całe rośliny: korzenie, pędy i liście bzów wydzielają nieprzyjemny zapach.
Na rynku spotykane są liczne odmiany bzu czarnego, które wyróżniają się przede wszystkim barwą liści. Liście u odmian mogą być żółte, bordowe lub pstre. Rosną bujnie, pięknie kwitną i rodzą liczne, bardzo dekoracyjne owoce.
Jakie wymagania ma bez?
Bzy naturalnie spotyka się w wilgotnych lasach, zaroślach i przydrożach, na glebach żyznych i zasobnych. W uprawie bzy także najlepiej rosną w takich warunkach. Bez równie dobrze rośnie w pełnym słońcu, jak i półcieniu. Może być sadzony nawet w cieniu, ale wówczas słabiej kwitnie i owocuje. Rodzime gatunki są w pełni mrozoodporne.
Jakie zastosowanie ma bez?
Bez, a zwłaszcza jego barwne odmiany, chętnie jest sadzony w ogrodach ozdobnych. Sprawdza się szczególnie w dużych ogrodach w stylu naturalistycznym i rustykalnym. Są one wyjątkowo ozdobne w czasie kwitnienia i owocowania, a dodatkowo stanowią świetne tło dla roślin o kontrastowym kolorze liści i drobnej strukturze.
Niektóre bzy, a przede wszystkim bez czarny i bez hebd, mają zastosowanie w lecznictwie i medycynie ludowej. Należy jednak zachować ostrożność, ponieważ niewłaściwie przygotowane mogą być trujące. Np. owoce i kwiaty bzu czarnego mają bardzo silne działanie prozdrowotne, ale muszą być one podane obróbce cieplnej. Surowe są trujące.
Ze względu na bardzo cenne zdrowotnie owoce bzu czarnego, wyhodowano odmiany typowo owocowe, które charakteryzują się znacznie wyższą plennością.
Najczęściej uprawiane gatunki i odmiany bzu:
Bez koralowy - dziko rosnący w Polsce, o czerwonych owocach zebranych w wiechy o kulistym kształcie (co odróżnia go od bzu czarnego o czarnych owocach zebranych w płaskie baldachy).
Bez czarny (dziki bez) - najpopularniejszy w Polsce bez, powszechnie rosnący w całym kraju
Bez czarny ‘Sampo’ - odmiana owocowa, wyróżniająca się dużą plennością i rozmiarem owoców
Bez czarny ‘Haschberg’ - polecany do upraw amatorskich i na plantacje, bardzo plenny
Bez czarny ‘Riese aus Vossloch’ o bardzo dużych kwiatostanach i owocostanach, uprawiany dla kwiatów i owoców
Bez czarny ‘Haidegg 17’ - kolejna z odmian owocowych, o dużych owocach i niezawodnym owocowaniu
Bez czarny ‘Madonna’ wyróżnia się dwubarwnymi liśćmi; odmiana uprawiana jako krzew ozdobny i owocowy
Bez czarny ‘Laciniata’ - odmiana o zredukowanych, wąskich liściach. Bardzo dekoracyjny!
Bez czarny ‘Variegata Tenuifolia’ o liściach węższych niż u gatunku, dwubarwnych (zielono-kremowe)
Bez czarny ‘Golden Tower’ charakteryzuje się żółtym kolorem liści o wąskich blaszkach i kolumnowym pokrojem
Bez czarny ‘Black Tower’ - odmiana o wąskim pokroju, powolnym wzroście i bardzo ciemnym kolorze liści
Bez czarny ‘Black Lace’ - liście ciemnobordowe, mocno powcinane, błyszczące. Odmiana ładnie kwitnie i owocuje.
Bez czarny ‘Black Beauty’ ma ciemne liście, różowe kwiaty i wartościowe owoce
-
Bez koralowy odmiana żółtoowocowa
Sambucus racemosa var. aureocarpasadzonki ukorzeniane26,70 złWyprzedane -
Bez koralowy podg. omszony odm. drzewiasta
Sambucus racemosa subsp. pubens var. arborescenssadzonki ukorzeniane0,00 złAtlas