Bluszcz (Hedera)

Rodzime, zimozielone pnącze, spotykane naturalnie w lasach na dużym obszarze Polski.

Jak wygląda bluszcz?

Bluszcz pospolity jest pnączem, które za pomocą korzeni przybyszowych przyczepia się do podłoża albo do podpór. Bluszcz z łatwością wspina się m.in. po pniach drzew, dorastając na bardzo dużą wysokość, nawet kilkudziesięciu metrów.
Bluszcz pospolity występuje w dwóch formach: młodocianej oraz kwitnącej (forma arborescens).
Młodociana forma bluszczu pospolitego ma pokrój płożący. Jego pędy są wiotkie i ścielą się po ziemi lub przyczepiają się do podpór, np. do kory drzew, murów lub innych podpór. Liście u młodocianej formy bluszczu pospolitego mają ciemnozielony kolor i są bardzo wyraźnie klapowane. W naturze tę formę spotyka się w lasach, gdzie porasta ona ściółkę i dolną część pni. Od formy kwitnącej różni się nie tylko wyglądem, ale także wymaganiami. Rosnąc pod koronami drzew, preferuje stanowiska cieniste oraz wyższą wilgotność podłoża.
Natomiast pędy wyrastające po pniach do koron zmieniają się w formę kwitnącą (arborescens). Na tej wysokości zwiększa się ilość dostępnego światła oraz zmniejsza się wilgotność powietrza. Wraz z tymi zmianami zmienia się także wygląd bluszczu: jego pędy stają się sztywne i wzniesione, łatwo drewnieją i mogą unosić się nawet na 1-1,5 m. Nie pokładają się i praktycznie nie wytwarzają korzeni przybyszowych. Liście formy kwitnącej bluszczu pospolitego są podłużne, z niewidocznymi lub słabo tylko zaznaczonymi klapami. Ta forma bluszczu wytwarza kwiaty i owoce.
Co ciekawe, pędy formy arborescens można ukorzenić i wsadzić do gruntu. Rozmnażane w ten sposób rośliny zachowują charakter formy kwitnącej i rosną w postaci wzniesionego, wyprostowanego krzewu. Nie mają tendencji do pokładania się. Posadzone w gruncie szybko wchodzą w okres kwitnienia i owocowania.

Jak kwitnie bluszcz?

Młodociana, płożąca forma bluszczu pospolitego nie kwitnie i nie owocuje.
Kwiaty i owoce pojawiają się natomiast obficie na formie arborescens (kwitnącej). Bluszcz kwitnie jesienią, zwykle od końca sierpnia do października. Kwiaty są niepozorne, zielonożółte, zebrane w główkowate kwiatostany. Są źródłem cennego, późnojesiennego pożytku dla pszczół, ponieważ zawierają spore ilości nektaru. Kwiaty bluszczu są także chętnie odwiedzane przez inne owady zapylające, a także przez muchy.

Jak wyglądają owoce bluszczu pospolitego?

Owocem bluszczu jest kulista, czarna, błyszcząca jagoda. Jagody są zebrane w zwarte, ścisłe, kuliste owocostany. Owoce dojrzewają wczesną wiosną roku następnego po kwitnieniu.
Uwaga: owoce bluszczu, podobnie jak inne części rośliny, są trujące dla człowieka.

Jakie wymagania ma bluszcz?

Młodociana forma bluszczu preferuje stanowisko zacienione i wilgotne.
Forma kwitnąca (arborescens) wymaga stanowiska słonecznego.
Obydwie formy najlepiej rosną na glebach lekkich, ale wilgotnych, żyznych i próchnicznych. Jako krzewy rodzime, bardzo dobrze znoszą zimy naszego klimatu.

Jakie jest zastosowanie bluszczu?

Bluszcz pospolity to doskonała, zimozielona roślina okrywowa, polecana do obsadzania skarp, trudno dostępnych terenów oraz ścian i murów, zwłaszcza na stanowiskach zacienionych. Jest doskonałym wyborem do obsadzania ekranów dźwiękoszczelnych.
Bluszcz pospolity f. arborescens (opisywana także jako bluszcz pospolity ‘Arborescens’) jest niewysokim krzewem, który jest szczególnie ceniony przez pszczelarzy jako źródło nektaru w czasie, kiedy kwitnie już niewiele roślin. Dobrze wygląda posadzony pojedynczo, w grupie lub w formie swobodnego żywopłotu. Sprawdza się w uprawie w pojemnikach, nadaje się na balkony i tarasy.

Jakie są najpopularniejsze odmiany bluszczu?

Bluszcz występuje w kilku gatunkach i odmianach, które różnią się siłą wzrostu, kształtem liścia i jego kolorem. Oprócz form płożących, szczególnie godna uwagi jest kwitnąca forma bluszczu pospolitego tj. arborescens.

Bluszcz pospolity 'Erecta' - karłowa odmiana o wzniesionych pędach

Bluszcz pospolity 'Glacier' wyróżnia się dwubarwnymi liśćmi

Czy warto sadzić bluszcz?
Bluszcz jest bardzo wdzięczną i niewymagającą rośliną, która nadaje się do uprawy w niemal każdym warunkach. Za jego pomocą, bez szczególnych nakładów pracy i środków można z łatwością utworzyć zimotrwały kobierzec, szczególnie w miejscach średnio i silnie zacienionych. Posadzony przy ścianie budynku, płocie lub parkanie w niedługim czasie stworzy zwartą, pionową ścianę zieleni ozdobną przez cały rok. Forma arborescens jest natomiast bardzo cenną rośliną miododajną.