Bez czarny

Najpopularniejszym przedstawicielem rodzaju bez (Sambucus) jest bez czarny (Sambucus nigra). Bez czarny to pospolity w Polsce krzew, często porastający nieużytki. Niepospolite są jednak jego właściwości. Przede wszystkim owoce, ale także kwiaty, a nawet liście i kora od wieków były wykorzystywane w medycynie ludowej.

Jak wygląda bez czarny?

Bez czarny jest dużym, rozłożystym krzewem dorastającym do 3-5 metrów wysokości. Posiada jasnozielone liście, opadające na zimę. W zależności od odmiany, barwa liści może być bordowa, żółta, a nawet dwubarwna. Kora bzu jest szara.

Bez czarny to krzew szybko rosnący, co z pewnością jest dużą zaletą. W ciągu roku może przyrastać nawet o kilkadziesiąt centymetrów, a po kilku latach tworzyć duży i bardzo rozkrzewiony krzew. Roślina zwykle kwitnie na przełomie maja i czerwca, a kwiaty są drobne i białe, zebrane w spore kwiatostany o 15-20 centymetrach szerokości.

Właściwości i zastosowanie bzu czarnego

Bardzo ładnie prezentuje się rosnąc pojedynczo, ale jest również dobrym wyborem na piękny, owocowy żywopłot liściasty. Bez czarny oprócz tego, że jest popularną rośliną ozdobną wykorzystywaną w ogrodach domowych i nasadzeniach miejskich, zastosowanie znajduje również w kuchni i lecznictwie. 

Znany jest również z zastosowania w produkcji przetworów. Owoce bzu są polecane do wyrobu konfitur, dżemów, soków i leczniczych nalewek. Udowodniono, że sprzyjają pokonywaniu grypy i przeziębień, dzięki czemu produkty z ich zawartością są coraz bardziej popularne w medycynie naturalnej. Owoce czarnego bzu zawierają duże ilości antyoksydantów, soli mineralnych oraz witamin. Poprawiają odporność organizmu ze względu na bardzo wysoką zawartość witaminy C, błonnika i są bardzo wartościowym uzupełnieniem codziennej, zrównoważonej diety.

UWAGA: Owoce czarnego bzu jadane na surowo mogą zaszkodzić! Jednak w trakcie obróbki termicznej, a nawet suszenia, niekorzystne składniki zostają zniwelowane, podczas gdy zawartość składników prozdrowotnych zmienia się jedynie w niewielkim stopniu. Przetwory z owoców czarnego bzu nie tylko są korzystne dla zdrowia, ale też bardzo dobrze smakują, dlatego dobrym pomysłem jest produkcja soków, syropów, dżemów oraz wina.

Bardzo smaczny, aromatyczny i odświeżający jest syrop zrobiony z kwiatów czarnego bzu. Dodany do herbaty nadaje jej przyjemny smak i aromat, rozcieńczony w chłodnej wodzie doskonale ugasi pragnienie latem.

Przepis na syrop z kwiatów czarnego bzu

Składniki:

• 20 kwiatostanów (baldachów) czarnego bzu 
• sok wyciśnięty z 3 dużych cytryn
• 1 litry wody
• 0,5 kg cukru

Przygotowanie krok po kroku:

Kwiaty należy obciąć z szypułek, zalać wrzątkiem i pozostawić na noc. Po ok. 12 godzinach przecedzić przez gęste sito, dodać cukier i cytrynę, zagotować. Wrzący roztwór wlać do czystych, wyparzonych butelek i dobrze zakręcić. Dla pewności można zapasteryzować.

Najpopularniejsze odmiany bzu czarnego

W naszej Szkółce posiadamy nie tylko naturalnie występujący gatunek, ale także liczne jego odmiany. Do odmian typowo owocowych, obficie owocujących, polecanych dla osób nastawionych na wykorzystywanie owoców, należą:

• 'Sampo' - bardzo plenna, najpopularniejsza odmiana przy wykorzystaniu do przetworów w domu i na plantacjach,
• 'Haschberg' - owocująca we wrześniu, czyli najpóźniej ze wszystkich odmian

Posiadamy także odmiany ozdobne, m.in. o liściach: 

• bordowych: 'Black Tower', 'Black Lace',
• żółtych: 'Aurea',
• pstrych: 'Variegata Tenuifolia', 'Madonna',
• lub fantazyjnych kształtach liści: 'Laciniata', 'Monstrosa'.

Wymagania bzu czarnego

Roślina niezbyt wymagająca. Polecana zarówno dla ogrodników amatorów jak i doświadczonych pasjonatów roślin. W ciągu sezonu z rośliną nie trzeba wiele robić, stąd też spokojnie każdy z jej uprawą sobie poradzi.

Bez czarny najlepiej rośnie na glebach wilgotnych, żyznych, głębokich i lekko kwaśnych (pH 5,6 - 6,5), ale należy pamiętać że toleruje również inne podłoża. Stanowisko może być ulokowane w sporym cieniu, ale najlepiej owocuje i kwitnie na stanowisku słonecznym. Przeciętna gleba ogrodowa również będzie jak najbardziej odpowiednia. Krzew jest w pełni mrozoodporny i w naszym klimacie radzi sobie doskonale w każdych warunkach.

Zdarza się, że bez czarny może usychać, a jest to spowodowane najczęściej uszkodzeniem systemu korzeniowego przez szkodniki lub mechaniczne szkody spowodowane pracami pielęgnacyjnymi. Jeżeli sadzonka rośnie na zbyt mokrym stanowisku i nie posiada dostępu do powietrza swoim systemem korzeniowym to może żółknąć lub brązowieć.

Uprawa i pielęgnacja bzu czarnego

Bez czarny nie wymaga zaawansowanych działań pielęgnacyjnych. Cięcie formujące również nie jest mu potrzebne. W zależności od potrzeb, co kilka lat, należy przeprowadzać odmładzające cięcie, polegające na silnym przycięciu całej korony krzewu lub jego najstarszych pędów. Oczywiście cięcie należy przeprowadzać w okresie bezlistnym. 

Jak wspomniano wcześniej, bez czarny najbardziej lubi podłoże wilgotne, dlatego gdy doskwiera mu susza, należy podlewać, szczególnie młode rośliny. Wieloletnie dorosłe krzewy, posiadające rozbudowany system korzeniowe nie potrzebują podlewania. Roślinę powinno się nawozić regularnie, wykorzystując do tego nawozy mineralne lub organiczne. Jeżeli zachodzi potrzeba przesadzenia bzu, należy to robić w okresie bezlistnym i przesadzać go najlepiej ze sporych rozmiarów bryłą korzeniową.

Czym wyróżniają się nasze sadzonki?

Wieloletnie doświadczenie w produkcji i uprawie sadzonek bzu powoduje, że mogą się Państwo spodziewać towaru najwyższej jakości. Doskonale nadającego się do tworzenia owocowych plantacji oraz wykorzystania jako piękne rośliny ozdobne, które dzięki dobrej kondycji będą zachwycać Twoją rodzinę i spoglądających zza płotu sąsiadów.