Amorfa (Amorpha)

Amorfa (Amorpha) należy do rodziny bobowatych (Fabaceae), ma więc możliwość korzystania z azotu atmosferycznego, dlatego może rosnąć nawet na słabych, jałowych glebach. Pochodzi z Ameryki Północnej, ale jeden z gatunków - amorfa krzewiasta (Amorpha fruticosa) - jako gatunek zawleczony, jest spotykany w stanie dzikim także w Ameryce Południowej, Europie i Azji. 
Amorfa w Polsce jest także spotykana pod nazwą indygowiec, ale jest to niepoprawna nazwa. Indygowiec (Indigofera) to inny rodzaj, o liściach podobnych do amorfy, ale kwitnący zupełnie inaczej. 

Jak wygląda amorfa?

Amorfa to krzew dorastający do 3-4 m wysokości. Niektóre, nieuprawiane u nas gatunki amorfy rosną w formie półkrzewów lub bylin. Uprawiana w Polsce amorfa krzewiasta ma wyprostowane pędy, które z czasem mogą się rozchylać na boki, tworząc szeroki, dość lużny krzew o nieregularnym zarysie. Liście złożone pierzasto, z nieparzystą liczbą owalnych listków rozmieszczonych na długiej osadce. Liście mogą mieć długość nawet do 30 cm.

Jak kwitnie amorfa?

Kwiatostany amorfy mają postać długich, wyprostowanych, wąskich gron wyrastających na wierzchołkach pędów. Kwiaty fioletowe, o budowie nietypowej dla roślin motylkowatych, bo pozbawione są charakterystycznych skrzydełek i łódeczki. Spomiędzy okwiatu wyrastają pomarańczowe pylniki, bardzo ładnie odróżniające się od fioletu płatków. Amorfa kwitnie latem (VII-VIII), a jej kwiaty są miododaje. 

Jakie wymagania ma amorfa?

Amorfa ma bardzo niskie wymagania glebowe, należy do roślin pionierskich. Doskonale toleruje suche i luźne, piaszczyste podłoża, dlatego bywa sadzona na wydmach w celu ich stabilizacji. Za pomocą symbiotycznych bakterii brodawkowych jest w stanie przyswajać azot atmosferyczny z powietrza, dlatego nie wymaga nawożenia tym składnikiem. Jednocześnie toleruje wysokie zasolenie podłoża. Preferuje zasadowy odczyn podłoża, gorzej rośnie na glebach kwaśnych. 
Amorfa najlepiej rośnie w pełnym słońcu, znosi także jasny półcień. Nie należy jej sadzić na stanowisku cienistym. 
Mrozoodporność amorfy jest wystarczająca - nie ma potrzeby okrywania jej na zimę. Co prawda krzew dość późno kończy wegetację i najmłodsze części pędów, które nie zdążą zdrewnieć przed zimą, usychają, ale nie jest to duży problem. Podczas wiosennego cięcia przemarznięte końcówki gałązek zostają usunięte, a krzew bardzo dobrze odbija z podstawy pędów. 

Jak przycinać amorfę?

Zalecamy coroczne, wiosenne przycinanie amorfy, nawet dość intensywne. Najlepiej zrobić to na wysokości 50-70 cm. Regularne cięcie nie tylko usuwa suche wierzchołki pędów, ale także pozwala na utrzymanie zwartego, regularnego pokroju krzewu. 
Cięcie należy wykonać wczesną wiosną, wraz z początkiem wegetacji. 

Kiedy sadzić amorfę?

Sadzonki krzewów z doniczek można sadzić do gruntu niemal przez cały rok. Nie można tego robić tylko wtedy, gdy ziemia jest zamarznięta. 
Po posadzeniu dobrze jest krzew przyciąć, aby pobudzić go do rozkrzewiania się i szybszego wzrostu, ale nie jest to konieczne.

Jakie jest zastosowanie amorfy?

• Amorfa to ciekawy i nadal rzadko spotykany krzew ozdobny, który może przyozdobić każdy ogród, zwłaszcza słoneczny i suchy
• Jest to doskonały krzew do miast, ponieważ znosi wysokie zasolenie gleby, suszę i wysokie temperatury. Może być sadzony pojedynczo, w grupach, w szpalerach lub jako element większej kompozycji
• Jest stosowana jako roślina pionierska czyli jedna z pierwszych roślin porastających nowe, niezasiedlone jeszcze przez roślinność stanowisko. Takim stanowiskiem mogą być tereny pobudowlane, miejsca po kopalniach odkrywkowych czy hałdy.
• Amorfa wspiera bioróżnorodność, poprawiając warunki wzrostu innych roślin poprzez “udostępnianie” im pobranego z powietrza azotu
• Kwitnące krzewy amorfy są źródłem pokarmu dla licznych gatunków owadów zapylających

Krzew miododajny - amorfa krzewiasta jest chętnie sadzona w sąsiedztwie pasiek, ponieważ jest rośliną wybitnie miododajną. Wydajność miodowa amorfy wynosi ok. 80 kg/ha, chociaż wg niektórych autorów, w dobrych warunkach jej wydajność miodowa przekracza 100 kg/ha.

Gatunki i odmiany amorfy

W Polsce popularna jest amorfa krzewiasta (Amorpha fruticosa). 
Inne, mniej znane gatunki to m.in. 
Amorfa sina lub amorfa szara (Amorpha canescens) - krzew dorastający do 50-70 cm wysokości. 
Amorfa rozpierzchła (Amorpha paniculata) - krzew o luźnym pokroju i wąskich, długich, stojących, kłosowyc kwiatostanach
Amorfa kalifornijska (Amorpha californica) - endemit rosnący naturalnie w Kalifornii